Transparante afwerkingen versus dekkende verven

In Scandinavië maken houten huizen nog steeds deel uit van de culturele traditie. Oppervlaktebehandelingen verbeteren niet alleen de duurzaamheid en het uiterlijk van houten oppervlakken, maar laten gebouwen ook opgaan in hun omgeving. Naast de traditionele buitenverven is er nu een nieuwe generatie transparante coatings. Maar het aanbrengen van transparante afwerkingen brengt geheel eigen problemen met zich mee.

Veel mensen willen graag houten oppervlakken met een natuurlijk uiterlijk, maar je moet wel rekening houden met verwering bij het afwerken van oppervlakken buitenshuis. Als u een houten gebouw ontwerpt, moet u bedenken hoe u wilt dat de buitenmuren er na vijf of dertig jaar uitzien. Als u niet wilt dat het hout er grijs en oud uit gaat zien moet u het beschermen.

Bij oppervlakken binnenshuis gaat dat anders: hout verandert langzaam van kleur en aanblik als het ouder wordt. Een decoratief houten oppervlak wordt vaak beschermd met een transparante vernis, was of olie. Maar het kan ook helemaal onbehandeld blijven.

Transparant of dekkend: aanblik en opnieuw aanbrengen 

In Scandinavië zijn houten gevels meestal gemaakt van naaldhout (vuren of grenen), waarvoor verschillende gemakkelijke oppervlaktebehandelingen bestaan. Of u een transparante of een dekkende afwerking wilt, is meer een kwestie van smaak of van de algemene stijl en uitstraling van het gebouw. Voor een blokhut kiezen mensen vaak een transparante afwerking, om dat gevoel van massief hout te behouden. Een vrijstaand huis met gepotdekselde bekleding wordt vaak afgewerkt met duurzame, dekkende huisverven. Naast het uiterlijk hebben beide afwerkingen technische eigenschappen die ze geschikter maken voor de ene of andere toepassing. Een transparante afwerking is beter voor een glad geschaafd oppervlak, omdat een oppervlak zonder film of met een dunne film gemakkelijker is in het onderhoud.

Een criterium bij de keuze van uw oppervlakafwerking is natuurlijk hoe vaak u deze opnieuw moet aanbrengen. Een transparante afwerking moet veel vaker opnieuw worden aangebracht dan een dekkende. Een hoogwaardige dekkende afwerking op een gezaagd oppervlak moet ruim 20 jaar mee kunnen gaan. Hoewel transparante afwerkingen niet zo lang meegaan als dekkende, kunnen de onderhoudsvereisten sterk verschillen.

Een transparante afwerking aan de schaduwzijde van een blokhut is na 15 jaar misschien nog helemaal niet verkleurd, terwijl de zonnige zuidelijke kant misschien na een paar jaar al opnieuw moet worden behandeld. Het is echter goed om te bedenken dat een transparante afwerking zonder film of met een dunne film veel gemakkelijker is om opnieuw aan te brengen dan een dekkende verf. Een transparante afwerking bladdert niet, maar vervaagt of verbleekt gewoon in de zon. Ter voorbereiding hoeft u het oppervlak alleen maar te wassen of zelfs alleen maar af te borstelen. Daarna volstaat een enkele laag houtbeits over het vervaagde gebied.

Getinte afwerkingen beschermen tegen zonlicht

Alle transparante afwerkingen die buiten worden gebruikt, moeten getint zijn. Het pigment (dat wil zeggen, de kleurdeeltjes) houdt de uv-straling tegen die de houtcellen aan het oppervlak en de lignine die ze bindt, afbreekt. Hoe meer kleurdeeltjes er zijn, hoe langzamer het houtoppervlak veroudert. Met andere woorden, hoe sterker en dekkender de kleur van een houtbeits is, des te beter deze beschermt tegen het zonlicht. Een volledig kleurloze houtbeits of -vernis biedt geen enkele vorm van uv-bescherming en het behandelde oppervlak wordt dan net zo snel grijs als een onbehandeld oppervlak. Maar ook de soort pigment maakt een verschil: de kleur doet er zeker toe. De gele en rode pigmenten in ijzeroxiden zijn bijvoorbeeld veel beter bestand tegen uv-straling dan organische blauwe pigmenten. Het bindmiddel van een verf bepaalt ook hoe lang de kleur meegaat. Veel mensen weten heel goed hoe snel de blauwe olieverf op een huis kan vervagen.

Het bindmiddel bindt het pigment aan het hout en beschermt tegen de elementen

Bindmiddelen die veel worden gebruikt in transparante afwerkingen voor gebruik buitenshuis zijn drogende oliën, alkydhars of acryl. De houtcellen absorberen het bindmiddel en binden het pigment aan het oppervlak van het hout. Afhankelijk van het beoogde gebruik van de coating vormt het bindmiddel een meer of minder dichte film, die het oppervlak beschermt tegen vocht van buiten. Hout is hygroscopisch, dat wil zeggen dat het vocht uit de lucht absorbeert. Als het vochtgehalte voortdurend verandert, zwelt en krimpt het hout mee waardoor het gaat splijten. Een oppervlaktebehandeling die een film over het hout aanbrengt, vermindert en stabiliseert deze schommelingen in vochtgehalte. Dit verlengt de levensduur van houten structuren. Het is echter onmogelijk om deze schommelingen in vochtgehalte volledig te voorkomen – en het is ook niet de moeite waard om dat te proberen. De vochtdoorlatendheid van het 'ademend vermogen' van de buitenafwerking is gereguleerd, zodat vocht zo natuurlijk en zo passend mogelijk kan bewegen.

Bescherming tegen verval

Hout is een organisch materiaal en daarmee een goed groeimedium voor verschillende soorten schimmel die rot veroorzaken. Klimaatverandering, en dan vooral een hogere luchtvochtigheid, betekent betere groeiomstandigheden voor deze organismen. Een juiste oppervlaktebehandeling biedt ook chemische bescherming. Beschermende houtgrondverven bevatten fungiciden, die in het hout worden opgenomen en beschermen tegen schadelijke micro-organismen. Een grondverf is bedoeld om door het hout te worden geabsorbeerd, zodat het houtoppervlak wordt voorzien van chemische bescherming. Omdat beschermende grondverf geen film vormt, hecht de volgende laag (de beits) zich op het hout en wordt deze ook opgenomen in het houtoppervlak. Beitsen bevatten ook beschermende stoffen die het behandelde oppervlak beschermen tegen schimmels. Net zoals buitenverven bieden buitenbeitsen goede bescherming tegen schimmelgroei op het oppervlak, maar zijn minder effectief als het oppervlak vuil wordt. Daarom moet u de gevel van een huis zoveel mogelijk schoon en vrij van stof houden.

Industriële oppervlaktebehandeling van gevelbekleding

De industriële oppervlaktebehandeling van bouwhout biedt vele voordelen: de omstandigheden voor verven zijn optimaal en het hout is droog en van goede kwaliteit.  Het op industriële wijze aanbrengen van een coating is ook snel en nauwkeurig, wat helpt de kosten van houtconstructies laag te houden. De oplossingen van Teknos voor de houtindustrie garanderen een duurzame, aantrekkelijke en uniforme onderlaag, evenals een basislaag en/of tussenlaag waardoor oppervlaktebehandelingen op locatie sneller kunnen worden aangebracht. Het meeste gevelhout dat wordt gebruikt in de hedendaagse Finse nieuwbouw, is al op industriële wijze voorzien van een grondverflaag.

Teknos is marktleider in coatings voor de houtindustrie in Scandinavië en Midden-Europa. Het uitgebreide assortiment houtbewerkingsproducten voor de industrie van Teknos omvat dekkende en transparante oplossingen voor alle houtconstructies, van dakranden, hekken en vloeren tot deuren, muren en ramen. Het gestandaardiseerde TEKNOSAFE 2407 brandvertragende coatingsysteem is voorzien van het CE-keurmerk en kan nu worden gebruikt op een nog breder scala van houten gevels.

Coating op locatie en omstandigheden voor aanbrengen van coatings

Alle onderlagen, basislagen en toplagen kunnen uiteraard nog steeds op locatie worden aangebracht. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan bij blokhutten, die op locatie worden behandeld met het producten uit het WOODEX-assortiment van Teknos. En het aanbrengen van de definitieve oppervlaktelaag op houten gevels die in de fabriek in de grondverf zijn gezet, wordt nog steeds bijna altijd op locatie uitgevoerd. Dit garandeert een foutloos, mooi afgewerkt eindresultaat en zorgt er ook voor dat er in de gevelbekleding geen plekken zonder coating zijn, bijvoorbeeld zaagvlakken. Als het oppervlak opnieuw moet worden geverfd, wordt dit altijd ter plaatse uitgevoerd met producten die specifiek zijn bedoeld voor onderhoud.

De beitsen, professionele verven en huisverven van Teknos zijn ontworpen om met de kwast te worden aangebracht. Verf kan natuurlijk worden aangebracht met een roller of verfspuit, maar de laatste laag moet altijd worden afgewerkt met een kwast. Producten voor buiten zijn ontwikkeld voor de meest uiteenlopende omstandigheden, met een temperatuurbereik van +5 °C tot +35 °C en een relatieve luchtvochtigheid van minder dan 80%.

Transparante producten voor uiteenlopende toepassingen

Moderne beitsen zijn waterverdunbaar. Op houten oppervlakken werken ze net zo goed, en soms beter, dan de oplosmiddelhoudende coatings die vroeger gebruikelijk waren. Voor de duurzaamheid en effectiviteit van een coating is het bindmiddel de essentiële factor. Alle soorten bindmiddelen, van acrylhars tot olie en alkyd, worden al lang gebruikt bij de productie van producten die met water kunnen worden verdund. De absorbeerbaarheid en weerbestendigheid ervan zijn even effectief als die van met oplosmiddel verdunbare producten. Tegenwoordig zijn coatings voor de houtindustrie vrijwel allemaal waterverdunbaar. Traditionele, met oplosmiddel verdunbare versies zijn nog steeds leverbaar voor gebruik in de bouw, naast de waterverdunbare producten.